Θα αρχίσω με μια παραδοχή: ανεξάρτητα απʼ όλες τις πολιτικές και
οικονομικές θεωρίες που ασχολούνται με τις θεμελιώδεις διαφορές μεταξύ
των διάφορων ομάδων μέσα στην ανθρώπινη φυλή, ανεξάρτητα από ταξικές και
φυλετικές διακρίσεις, ανεξάρτητα απʼ όλες τις τεχνητές διαχωριστικές
γραμμές μεταξύ των δικαιωμάτων γυναίκας και άνδρα, θεωρώ ότι υπάρχει ένα
σημείο όπου αυτές οι διαφοροποιήσεις μπορούν να συγκλίνουν και να
διαμορφώσουν ένα τέλειο σύνολο. Με τα παραπάνω δεν σκοπεύω να προτείνω
μια συνθήκη ειρήνης. Ο γενικός κοινωνικός ανταγωνισμός, που στις μέρες
μας κυριαρχεί σε ολόκληρη τη δημόσια ζωή, έχει προκύψει μέσω
αντιτιθέμενων και αντικρουόμενων συμφερόντων και θα θρυμματιστεί, όταν η
αναδιοργάνωση της κοινωνικής μας ζωής, βασιζόμενη στις αρχές της
οικονομικής δικαιοσύνης, αποτελέσει πραγματικότητα.
Η ειρήνη ή η αρμονία μεταξύ των φύλων και των ατόμων δεν εξαρτάται
απαραίτητα από μια επιφανειακή εξίσωση των ανθρώπινων όντων• ούτε
απαιτεί την εξάλειψη εξατομικευμένων γνωρισμάτων και ιδιαιτεροτήτων. Το
πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε σήμερα, και που στο άμεσο μέλλον πρέπει να
επιλυθεί, είναι το πώς μπορεί κάποιος να είναι ο εαυτός του και
ταυτόχρονα να είναι ένα με τους άλλους, να συμμερίζεται αισθήματα με όλα
τα ανθρώπινα όντα και ταυτόχρονα να διατηρεί ατόφιες τις ιδιότητες που
τον χαρακτηρίζουν. Αυτή, νομίζω, πως είναι η βάση πάνω στην οποία
μπορούν να συναντηθούν χωρίς ανταγωνισμό και αντίθεση η μάζα και η
μονάδα, το αληθινά δημοκρατικό και το πραγματικά ατομικιστικό, ο άνδρας
και η γυναίκα. Ίσως το σύνθημα δεν θα πρέπει να είναι «συγχωρήστε ο ένας
τον άλλον», αλλά «κατανοήστε ο ένας τον άλλον». Η συχνά αναφερόμενη
φράση της Madame de Stael, «το να καταλαβαίνεις τα πάντα σημαίνει να
συγχωρείς τα πάντα», δεν μου φάνηκε ποτέ ιδιαίτερα ελκυστική, επειδή
έχει την οσμή του εξομολογητικού: το να συγχωρήσεις το συνάνθρωπό σου
κουβαλά μία φαρισαϊκή ανωτερότητα. Το να κατανοείς το συνάνθρωπό σου
αρκεί. Η αποδοχή αντιπροσωπεύει εν μέρει τη θεμελιώδη πτυχή των απόψεών
μου σχετικά με τη χειραφέτηση της γυναίκας και της επίδρασης που έχει σε
ολόκληρο το γυναικείο φύλο.
Η χειραφέτηση θα πρέπει δώσει στη γυναίκα τη δυνατότητα να γίνει
άνθρωπος με την ουσιαστική πλέον έννοια. Όλα όσα μέσα της ποθούν την
αποδοχή και τη δράση θα πρέπει να φτάσουν στο υψηλότερο επίπεδο έκφρασής
τους• όλα τα τεχνητά εμπόδια πρέπει να καταρεύσουν και ο δρόμος προς τη
μεγαλύτερη ελευθερία πρέπει να καθαρίσει από κάθε ίχνος καταπίεσης και
σκλαβιάς τόσων αιώνων.